"BIKMAN” w perspektywie kultury i religii

ARCH. ROBERTA ABLEWICZA MSF I STANISŁAWA BANASIŃSKIEGO MSF

Tradycyjnie funkcja Bikmana sprawowana jest przez mężczyzn, jednak zdarzają się miejsca w Papui-Nowej Gwinei, w których rolę tę przejmują kobiety, np. na Wyspach Trobriand i Milne Bay. Zazwyczaj wszyscy mężczyźni na PNG mają możliwość stania się Bikmanem, ale nie jest to proces łatwy, chociażby z powodu dużej rywalizacji między osobami ubiegającymi się o tę ważną społecznie pozycję. Proces stawania się Bikmanem rozpoczyna się już w młodym wieku.

PNG. Doprowadzenie wody do jednej z papuaskich wiosek/Fot. Robert Ablewicz MSF i Stanisław Banasiński MSF

Przykładem jest Joseph Ombo ze wsi Namta w diecezji Goroka. 20-letni mężczyzna, silny fizycznie, wysportowany, nie boi się wrogów, inteligentny, dobry obserwator i przyjaciel starszych Bikmanów. Ombo nie jest jeszcze Bikmanem, ale na pewno jednym z młodych liderów w tamtejszej społeczności. Swoją siłę fizyczną prezentuje podczas uczestnictwa w rozgrywkach rugby (sport bardzo popularny wśród mężczyzn w PNG), a swoją odwagę poprzez pomoc mieszkańcom jednej z pobliskich wiosek podczas wojny z klanem z innej wioski. Ombo w czasie walk został ranny, trafiony został w nogę strzałą z łuku. Wieść o jego odwadze i determinacji obiegła okolicznych mieszkańców. Kiedy po wojnie członkowie tej wioski świętowali i zrobili mumu (tradycyjny poczęstunek, w skład którego wchodzą: świnia, słodkie ziemniaki i warzywa upieczone i uparowane na rozgrzanych kamieniach w kopcu okrytym liśćmi banana i ziemią) Joseph Ombo otrzymał od nich specjalną porcję jedzenia z publicznym podziękowaniem za pomoc i odwagę. To znacznie podniosło jego znaczenie w lokalnej społeczności. Ombo często też przemawia i reprezentuje innych młodych ludzi, wyrażając swoje opinie i poglądy podczas wioskowych zebrań. Obecnie jest ważną osobą w wiosce i jest na najlepszej ku temu, aby się stać jednym z prawdziwych Bikmanów w Namcie.

Relacje interpersonalne są jednym z kolejnych czynników przyczyniających się do sukcesu Bikmana w systemie społecznym PNG. Relacje rodzinne stanowią model wszystkich relacji tworzonych pomiędzy Bikmanem a innymi osobami. Bez dobrych relacji wewnątrzrodzinnych awans na prawdziwego Bikmana jest niemal niemożliwy. Rodzina podczas kariery Bikmana jest zawsze blisko i zachowanie wszystkich jej członków ma wpływ na sukces i rozwój kariery lidera. Przyszły (lub aktualny) Bikman ofiarowaną pomoc hojnie wynagradza rodzinie i przyjaciołom dobrami materialnymi i swoim poparciem. Bikman okazuje swój szacunek i miłość do rodziców i starszych krewnych. Dzięki rodzicom otrzymuje pierwsze rozpoznanie społeczne (status społeczny), bezpieczeństwo i wiedzę o podstawach dziedzictwa kulturowego swojego klanu.

Majątek Bikmana

Produkcja dóbr materialnych oraz majątek osobisty i rodzinny w Papui-Nowej Gwinei są ściśle powiązane z systemem leadership, czyli z wewnętrzną władzą społeczną. Bikman, powiększając swoje dobra i majątek, ma automatycznie możliwość pomocy innym. Jednak pomoc taka nie może być jednorazowa, musi być świadczona stale.

W powszechnej opinii poligamia (dawniej powszechna w PNG, obecnie mniej praktykowana) zazwyczaj pomagała systemowi bikmanship, ponieważ stwarzała możliwość wyprodukowania większej ilości jedzenia i hodowli świń. Jednak nie zawsze relacje między Bikmanem a jego żonami były dobre, choćby z powodu rywalizacji i zazdrości oraz częstych bójek między kobietami.

PNG. Stanisław Banasiński MSF ze swoimi parafianami/Fot. Robert Ablewicz MSF i Stanisław Banasiński MSF

Powiązanie pomiędzy osobą Bikmana a jego stanem posiadania wyraźnie ukazuje nam Pol Siwai –„prawdziwy Bikman” z buszu ze wsi Kongi, parafia Namta. Posiadał on dwa domy: dom główny postawiony blisko kościoła, drugi zaś zbudowany blisko swoich pól. Dom główny był najsolidniejszy w całej wiosce, pokryty blachą, była w nim nawet mała ubikacja zrobiona z materiałów z buszu. Pol Siwai był kiedyś policjantem i silnym mężczyzną, a także dobrym negocjatorem w przeróżnych konfliktach. Majątek wypracowany przez lata pozwolił mu pomagać innym członkom wioski. Posiadał dużo ziemi i świń. Jako Bikman traktował wszystkich członków klanu, kobiety i mężczyzn, jak swoje dzieci. Dlatego wszyscy korzystali z jego majątku. Pol był też właścicielem ziemi, na której został zbudowany katolicki kościół. Po chrzcie z wielką hojnością podarował ziemię na działalność duszpasterską i misyjną. Na tym terenie działają przeróżne sekty, dlatego Pol zawsze zdecydowanie bronił Kościoła katolickiego i osobiście mobilizował ludzi do udziału w mszach św. i do różnych prac wokół kościoła.

Bikman chrześcijanin

Dzięki pracy ewangelizacyjnej misjonarzy na terenach Papui-Nowej Gwinei powstały struktury Kościoła lokalnego. Ogromną radością napawa fakt, że są już tubylcy wyświęceni na kapłanów i biskupów. Z powodu zaistnienia wartości ewangelicznych w życiu mieszkańców PNG zarysowuje się nowa rola „Bikmana chrześcijanina”. Wielu tradycyjnych liderów nawróciło się na wiarę chrześcijańską i odeszło od dawnych wierzeń, a postać Jezusa Chrystusa można im przybliżać jako „Bikmana doskonałego”. „Bikman chrześcijanin” może mieć wielki i bardzo pozytywny udział w procesie ewangelizacji i inkulturacji, czyli w dialogu między wartościami ewangelicznymi i kulturowymi w PNG.

„Bikman chrześcijanin” może uczestniczyć w procesie inkulturacji poprzez świadectwo chrześcijańskiego życia, służbę prawdzie, poprzez działalność mediacyjną na rzecz pokoju, popieranie inicjatyw dotyczących rozwoju integralnego człowieka (np. promowanie roli kobiety w PNG), aktywny udział w liturgii i katechezie Kościoła lokalnego. Wizerunek nowej roli Bikmana może pomóc mieszkańcom PNG zrozumieć osobę Jezusa Chrystusa jako „Bikmana doskonałego”, a tym samym pomóc zrozumieć rolę lokalnego biskupa, kapłana czy katechety w Kościele lokalnym.

Biskup Mendi Stephen Reichert OFMCap podczas uroczystości/fot. Robert Ablewicz MSF

Można powiedzieć, iż świecka i chrześcijańska funkcja Bikmana muszą współistnieć ze sobą, aby inni chrześcijanie dostrzegali w nim przykład wiary w Jezusa Chrystusa i znak świadectwa wartości ewangelicznych. Rola Bikmana jest bardzo ważna w obecnym życiu mieszkańców Papui-Nowej Gwinei; pozostanie nią także w aktualnej działalności duszpastersko-misyjnej Kościoła lokalnego, jak i przyszłości.

Obecnie Kościół lokalny w Papui-Nowej Gwinei ma do rozwiązania jeszcze wiele problemów, ale dzięki działalności misjonarzy i lokalnych duchownych, a szczególnie bardzo aktywnych świeckich, kontynuuje proces ewangelizacji ludów zamieszkujących tę część świata. W tej perspektywie szczególnie „Bikman chrześcijanin”, z powodu swojej pozycji społecznej i prestiżu, może stać się prawdziwym apostołem Jezusa Chrystusa.